Pan Tadeusz

O REŻYSERZE

ANDRZEJ WAJDA
(SCENARZYSTA, REŻYSER)

Jeden z najwybitniejszych polskich reżyserów filmowych, teatralnych i telewizyjnych. Współtwórca tzw. szkoły polskiej - ważnego nurtu w rodzimej sztuce filmowej, dzięki któremu na przełomie lat '50 i '60 polska kinematografie stał się sławna w świecie. W ten nurt wpisujš się m.in. takie filmy Wajdy jak: "Kanał" (1957), "Popiół i diament" (1958), "Lotna" (1959), jego pierwszy film barwny.

Andrzej Wajda urodził się w 1926 r. w Suwałkach. W latach 1946-1950 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, a w 1956 r. ukończył studia w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi. Jako reżyser pełnometrażowych, kinowych filmów fabularnych zadebiutował w 1954 r. "Pokoleniem". Cztery lata później po raz pierwszy wyreżyserował spektakl teatralny - "Kapelusz pełen deszczu" Michaela Vincente'a Gazzo.

W latach 1972-1983 przyszły reżyser "Pana Tadeusza" kierował Zespołem Filmowym "X". W latach 1983-1990 był dyrektorem Teatru Powszechnego w Warszawie. Od roku 1973 do 1983 pełnił funkcję prezesa Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Od roku 1989 do 1991 był senatorem RP. Od 1997 r. jest członkiem Institut de France - Academie des Beaux-Arts.

Andrzej Wajda jest doktorem honoris causa kilku uniwersytetów, m.in. w Waszyngtonie, Bolonii i Krakowie. Otrzymał wiele nagród krajowych i zagranicznych, w tym francuską Legię Honorową.

Trzy filmy: "Ziemia obiecana" (1974), "Panny z Wilka" (1979) i "Człowiek z żelaza" były nominowane do Oscara ® w kategorii "najlepszy film zagraniczny". Andrzej Wajda otrzymał Złotą Palmę na festiwalu Cannes za "Człowieka z żelaza" (1981) i - tamże - Nagrodę Specjalną Jury za "Kanał" (1957). Jest ponadto laureatem Srebrnej Muszli w San Sebastian za "Wesele" (1973), Cezara za reżyserię "Dantona: (1982), Srebrnego Niedźwiedzia w Berlinie z okazji projekcji "Wielkiego Tygodnia" (1995), a także wielu innych nagród przyznanych mu na festiwalach w Berlinie, Wenecji, Valladolid, Avellino, Belgradzie, Moskwie i Gdańsku (na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych, przeniesionym później do Gdyni).

W 1998 r. Andrzej Wajda otrzymał w Wenecji Złotego Lwa Św. Marka za całokształt twórczości.

Do najważniejszych spektakli teatralnych wyreżyserowanych przez Andrzeja Wajdę w Polsce zaliczymy: "Dwoje na huśtawce" Williama Gibsona (Teatr Ateneum w Warszawie, 1960), "Noc listopadową" Stanisława Wyspiańskiego (Stary Teatr w Krakowie, 1974), "Sprawę Dantona" Stanisławy Przybyszewskiej (Teatr Powszechny w Warszawie, 1975), "Rozmowy z katem" wg książki Kazimierza Moczarskiego (Teatr Powszechny w Warszawie, 1977), "Z biegiem lat, z biegiem dni..." (Stary Teatr w Krakowie, 1978), "Zbrodnię i karę" Fiodora Dostojewskiego (Teatr Stary w Krakowie, 1984), "Wieczernik" Ernesta Brylla (kościół Miłosierdzia Bożego w Warszawie, 1985), "Hamleta" Williama Szekspira (Teatr Stary w Krakowie, 1989).

Wajda pracował również na scenach zagranicznych, m.in. w Teatrze Sowriemiennik w Moskwie, w Yale Repertory Theatre w New Heaven w USA, w Deutsches Nationaltheater w Weimarze, w Teatro Stabile Friuli w Trieście, czy w Teatrze Benisan w Tokio.

Dla telewizji reżyser "Pana Tadeusza" zrealizował m.in. filmy: "Przekładaniec" (1968), "Piłat i inni" (1971, telewizja RFN, film wyświetlany również w kinach) i "Umarła klasa" (ekranizacja spektaklu teatralnego Tadeusza Kantora, 1977), spektakle "Makbet" Williama Szekspira (1969) i "Noc listopadowa" (telewizyjna wersja przedstawienia ze Starego Teatru w Krakowie, 1978) oraz seriale "Ziemia obiecana" (1975) i "Z biegiem lat, z biegiem dni..." (1980).

Po ukończeniu "Pana Tadeusza" Andrzej Wajda zrealizował spektakl Teatru Telewizji pt. "Bigda idzie!!!"

Filmografia (pełnometrażowe filmy fabularne):

1954 - "Pokolenie"
1957 - "Kanał"
1958 - "Popiół i diament"
1959 - "Lotna"
1960 - "Niewinni czarodzieje"
1961 - "Samson"
1961 - "Powiatowe Lady Makbet"
1962 - "Miłość dwudziestolatków" (nowela w filmie prod. franc.-wł.-jap.)
1965 - "Popioły"
1967 - "Gates to Paradise" (prod. ang.-jug.)
1968 - "Wszystko na sprzedaż"
1969 - "Polowanie na muchy"
1970 - "Krajobraz po bitwie"
1970 - "Brzezina"
1971 - "Piłat i inni" (TV, prod. RFN, film wyświetlany również w kinach)
1972 - "Wesele"
1974 - "Ziemia obiecana"
1976 - "Smuga cienia"
1976 - "Człowiek z marmuru"
1978 - "Bez znieczulenia"
1979 - "Panny z Wilka"
1979 - "Dyrygent"
1981 - "Człowiek z żelaza"
1982 - "Danton" (prod. franc.-pol.)
1983 - "Eine Liebe in Deutschland" (prod. franc.-RFN)
1986 - "Kronika wypadków miłosnych"
1987 - "Biesy" (prod. franc.)
1990 - "Korczak" (prod. pol.-franc.-niem.)
1993 - "Pierścionek z orłem w koronie" (prod. pol.-franc.-niem.)
1994 - "Nastazja" (prod. jap.)
1995 - "Wielki Tydzień"
1996 - "Panna Nikt"
1998 - "Pan Tadeusz" (prod. pol.-franc.)

Powyższe teksty są fragmentami książki:

Zagrajcie mi to pięknie
"Pan Tadeusz"
według Andrzeja Wajdy